ΑΝΑΒΟΛΗ ΔΙΚΗΣ ΣΗΜΑΙΝΕΙ 11 ΕΠΙΠΛΕΟΝ ΜΗΝΕΣ ΟΜΗΡΙΑΣ ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΕΘΝΙΚΑ ΜΑΚΕΔΟΝΕΣ ΠΟΥ ΔΙΕΚΔΙΚΟΥΝ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΑ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ. ΕΚΘΕΣΗ ΤΗΣ ΑΠΟΣΤΟΛΗΣ ΤΗΣ ΔΙΕΘΝΟΥΣ ΟΜΟΣΠΟΝΔΙΑΣ ΕΛΣΙΝΚΙ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΑΡΑΚΟΛΟΥΘΗΣΗ ΤΗΣ ΔΙΚΗΣ.

ΔΙΕΘΝΗΣ ΟΜΟΣΠΟΝΔΙΑ ΕΛΣΙΝΚΙ ΓΙΑ ΤΑ ΑΝΘΡΩΠΙΝΑ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΑ (IHF)

 

 

ΔΕΛΤΙΟ ΤΥΠΟΥ

 

29/10/1997

 

ΘΕΜΑ: ΑΝΑΒΟΛΗ ΔΙΚΗΣ ΣΗΜΑΙΝΕΙ 11 ΕΠΙΠΛΕΟΝ ΜΗΝΕΣ ΟΜΗΡΙΑΣ ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΕΘΝΙΚΑ ΜΑΚΕΔΟΝΕΣ ΠΟΥ ΔΙΕΚΔΙΚΟΥΝ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΑ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ. ΕΚΘΕΣΗ ΤΗΣ ΑΠΟΣΤΟΛΗΣ ΤΗΣ ΔΙΕΘΝΟΥΣ ΟΜΟΣΠΟΝΔΙΑΣ ΕΛΣΙΝΚΙ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΑΡΑΚΟΛΟΥΘΗΣΗ ΤΗΣ ΔΙΚΗΣ.

 

Βιέννη, 29 Οκτωβρίου 1997. Η IHF εκφράζει σοβαρή ανησυχία για παραβιάσεις της αρχής της δίκαιης δίκης και διαδικασίας που σημειώθηκαν στο πλαίσιο των κατηγοριών κατά της ηγεσίας του κόμματος “Ουράνιο Τόξο” της μακεδονικής μειονότητας στην Ελλάδα, καθώς και σε άλλες υποθέσεις κατά τη διάρκεια της αποστολής παρατηρητών της IHF στη Φλώρινα στις 14 του Οκτώβρη 1997. Αυτές και άλλες παραβιάσεις των αρχών του Ελσίνκι εκ μέρους της Ελλάδας θα τεθούν υπόψη της “Συνάντησης για την Εφαρμογή της Ανθρώπινης Διάστασης” του ΟΑΣΕ το Νοέμβρη.

 

Στην πραγματικότητα, η απόφαση αναβολής της δίκης κρατάει τους κατηγορούμενους όμηρους για σχεδόν άλλο ένα χρόνο, αφού παραμένουν κατηγορούμενοι με το “έγκλημα” της χρήσης της μητρικής τους γλώσσας. Τέσσερα μέλη του “Ουράνιου Τόξου”, ενός νόμιμου πολιτικού κόμματος, κατηγορούνται με βάση το Αρθρο 192 του Ελληνικού Ποινικού Κώδικα που αφορά σε πρόκληση βίας ή διατάραξη της ειρήνης, επειδή ανάρτησαν στο γραφείο του κόμματός τους πινακίδα που περιείχε τις λέξεις “Lerinski Komitet”, στη μητρική τους Μακεδονική γλώσσα.

 

Η IHF, σε ανακοίνωση της 9 του Οκτώβρη 1997, εξέφρασε τις ανησυχίες της σχετικά με τις κατηγορίες που είχαν ασκηθεί σε βάρος των κατηγορουμένων. Η οργάνωσή μας υποστήριξε ότι μια καταδικαστική απόφαση, για τους κατηγορουμένους, στηριγμένη σε τέτοιους λόγους θα σήμαινε ότι η Ελλάδα θα παραβίαζε τις διεθνείς υποχρεώσεις της που απορέουν από την προσφάτως υπογραφείσα “Σύμβαση Πλαίσιο για την Προστασία των Εθνικών Μειονοτήτων” του Συμβουλίου της Ευρώπης, και τις δεσμεύσεις που έχει αναλάβει ως μέλος του ΟΑΣΕ σε ό,τι αφορά την ελευθερία της έκφρασης και τα μειονοτικά δικαιώματα.

 

Η αποστολή παρατηρητών διαπίστωσε ότι το δικαστήριο φαινόταν απρόθυμο να εκδικάσει την υπόθεση. Συγκεκριμένα, οι κατηγορούμενοι, στις 9 Οκτωβρίου 1997, υπέβαλαν αίτηση για μικρό αριθμό προτεραιότητας, γεγονός το οποίο θα μπορούσε να εγγυηθεί τη διεξαγωγή της δίκης εκείνη την ημέρα, καθώς εξήγησαν ποιες ήταν οι περιστάσεις που απαιτούσαν να δοθεί μία τέτοια προτεραιότητα: η δικηγόρος τους, όπως και μερικοί από τους μάρτυρες υπεράσπισης, θα έρχονταν από τη Θεσσαλονίκη και από την Αθήνα. Αντί να γίνει δεκτό το αίτημα, ο εισαγγελέας έδωσε στη δίκη τον αριθμό 64, επί συνόλου 75 υποθέσεων.

 

Σε παρόμοιο αίτημα της υπεράσπισης στις 14 του Οκτώβρη, το δικαστήριο δήλωσε ότι ήταν πράγματι ενήμερο της σχετικής αίτησης και ότι θα εκδίκαζε την υπόθεση ύστερα από τη μεσημβρινή διακοπή στις 12.30 μ.μ., αναβάλοντας τις υπόλοιπες εκκρεμείς υποθέσεις. Αντί γι' αυτό, στις 12.30 μ.μ., το δικαστήριο ανακοίνωσε ότι απορίπτει την αίτηση επειδή οι υπόλοιπες υποθέσεις ήταν εξίσου σημαντικές, και επίσης επειδή αναμενόταν γύρω στη 1 μ.μ., η εκδίκαση μιας “αυτόφωρης” υπόθεσης (για εγκλήματα που οι δράστες τους συλλαμβάνονται κατά τη διάρκεια της πράξης τους και που πρέπει να εκδικαστούν μέσα σε 48 ώρες).

 

Τελικά, το δικαστήριο διέκοψε προκειμένου να εκδικαστεί η “αυτόφωρη” υπόθεση, αφού είχαν ήδη τελειώσει 61 υποθέσεις, δηλαδή τρεις λιγότερες από τον αριθμό της εν λόγω υπόθεσης. Το δικαστήριο, κατά τη διάρκεια της πρώτης διακοπής, έδωσε την εντύπωση ότι είχε λάβει οδηγίες να φροντίσει για την αναβολή της υπόθεσης. Επιπλέον, αν και συνήθως οι αναβολές προσδιορίζονται για μετά από τρεις ή τέσσερις μήνες το πολύ, ο εισαγγελέας καθόρισε ημερομηνία που απέχει έντεκα μήνες, δηλαδή στις 15 του Σεπτέμβρη 1998.

 

Οι κατηγορούμενοι είναι, συνεπώς, “όμηροι”, αφού η επιλογή η δική τους και του κόμματός τους να εκφράζονται στη μητρική γλώσσα συνεχίζει να τελεί υπό διωγμό για άλλον ένα χρόνο. Η IHF καλεί την ελληνική κυβέρνηση να παύσει τη δίωξη κατά των κατηγορουμένων.

 

Η αποστολή της IHF πληροφορήθηκε επίσης από δικαστικό υπάλληλο ότι οι διώξεις που άσκησαν οι ηγέτες του “Ουράνιου Τόξου”, το Δεκέμβρη 1995, εναντίον εκείνων που επιτέθηκαν και λεηλάτησαν τα γραφεία τους βρίσκονταν ακόμη στο επίπεδο της ανάκρισης. Παρόλο που όλοι οι μάρτυρες που προτάθηκαν από τους ενάγοντες είχαν δώσει καταθέσεις, κανένας από τους 12 κατηγορούμενους, αν και κληθέντες, δεν είχε ετοιμάσει την απολογία του. Ο εισαγγελέας δεν είχε στείλει σε αυτούς νέες κλήσεις ή δεν είχε εκδώσει κλητήρια θεσπίσματα, όπως θα μπορούσε, αλλά άφησε ανέγγιχτο το φάκελο της υπόθεσης για έναν χρόνο, δίνοντας την εντύπωση ότι δεν υπάρχει βούληση για άσκηση δίωξης. Η IHF εκφράζει τη λύπη της για την απουσία δίωξης κατά των ατόμων αυτών και προτρέπει την ελληνική κυβέρνηση να φροντίσει για την ποινική δίωξή τους, δείχνοντας έτσι πως δεν ανέχεται εκδηλώσεις βίας του όχλου.

 

Η κάλυψη της υπόθεσης του Ουρανίου Τόξου από τα ΜΜΕ

 

Κατά τη διάρκεια της σύντομης ακροαματικής διαδικασίας για την αναβολή, ένας δικηγόρος από τη Φλώρινα παρενόχλησε μια δημοσιογράφο από τη μακεδονική τηλεόραση ΜΤV, χωρίς την επέμβαση της αστυνομίας ή φρουρών ασφαλείας: το περιστατικό αναφέρθηκε, μάλιστα, την επόμενη μέρα σε μιαν αθηναϊκή εφημερίδα μαζικής κυκλοφορίας που επαινούσε τη συμπεριφορά του δικηγόρου και αποκαλούσε  “θρασύτατη” τη δημοσιογράφο, της οποίας η συμπεριφορά ήταν άψογη. Πράγματι, η κάλυψη της δίκης από τις μεγαλύτερες εφημερίδες στην Ελλάδα αποτελεί ένα άλλο σημείο ανησυχίας. Ηδη, κατά τα γεγονότα του Σεπτέμβρη 1995 που οδήγησαν στη λεηλασία των γραφείων του “Ουράνιου Τόξου”, η IHF (που την περίοδο εκείνη, παρακολουθούσε τη “ρητορική μίσους” στα ΜΜΕ όλων των βαλκανικών χωρών) ανέφερε ότι η εμπρηστική ρητορική μίσους σε μερικές τοπικές και αθηναϊκές εφημερίδες, αφότου το κόμμα τοποθέτησε την πινακίδα με τίτλο στη μακεδονική και ελληνική γλώσσα, είχαν συνεισφέρει στις εξελίξεις που οδήγησαν στη λεηλασία των γραφείων από ένα όχλο με την καθοδήγηση του Δημάρχου.

 

Οι αναφορές στη δίκη αυτής της χρονιάς ήταν λιγοστές και, στις 13 - 15 Οκτωβρίου, γεμάτες από αρνητικά στερεότυπα και “ρητορική μίσους”, σε τρεις μεγάλης κυκλοφορίας αθηναϊκές εφημερίδες που αναφέρονταν στη δίκη. Η μια αποκάλεσε τους κατηγορούμενους “φιλοσκοπιανούς” και πρόσθεσε ότι “προσπάθησαν να επιτύχουν … προπαγανδιστική εκμετάλλευση της δίκης, … προκλητικοί εμφανίστηκαν στο χώρο του δικαστικού μεγάρου, … συχνά διαπληκτίστηκαν και συνεπλάκησαν σε μικροεπεισόδια με άλλους πολίτες” (“Ελευθεροτυπία”, 15/10), ισχυρισμοί εντελώς ασύμβατοι προς τις παρατηρήσεις της αποστολής της IHF.

 

Μια άλλη -η ίδια που επαινούσε την παρενόχληση της ξένης δημοσιογράφου από το δικηγόρο- αποκάλεσε τους κατηγορούμενους “αυτονομιστές - φιλοσκοπιανούς” - και πρόσθεσε, εξίσου ανακριβώς, ότι κατηγορούνταν για “εξύβριση, ηθική αυτουργία σε απειλή, ηθική αυτουργία σε φθορά ξένης ιδιοκτησίας, απειλή, φθορά ξένης ιδιοκτησίας, επειδή στις 14/9/95 είχαν αναρτήσει στο γραφείο τους .. επιγραφές με βουλγάρικα” (“Ελεύθερος Τύπος”, 15/10).

 

Μια τρίτη εφημερίδα (“Αδέσμευτος Τύπος”) σε δυο συνεχόμενα άρθρα, αποκάλεσε το “Ουράνιο Τόξο” “Δούρειο σωματείο τεθλιμμένων συγγενών και φίλων”, που “πριν δύο χρόνια προκάλεσαν βάναυσα το δημόσιο αίσθημα ... [όταν] ανήρτησαν τη σλαβική επιγραφή “Λερίνσκι Κόμιτετ” .. Η πρόθεση προς διέγερση και εξ αποτελέσματος αυτής της προθέσεως η διέγερση των πολιτών ήταν προφανής. Γι’ αυτό ακριβώς ασκήθηκε αυτεπαγγέλτως ποινική δίωξη και δικάζονται αύριο οι προβοκάτορες.” (13/10). Οσο για τους Ελληνες και διεθνείς παρατηρητές και/ή μάρτυρες στη δίκη, αποκλήθηκαν, μεταξύ άλλων, “ξενόφερτος συρφετός … συνηγόρων διεθνών ή αφελών, παρατηρητές κατασκευαστές και συντηρητές ζητημάτων, διπλωμάτες ραφινάτοι και πράκτορες καραμπινάτοι” (14/10).

 

Παραβιάσεις που παρατηρήθηκαν σε άλλη υπόθεση

 

Τελικά, η αποστολή της IHF, ενώ περίμενε για την ολοκλήρωση της δικαστικής διαδικασίας, παρατήρησε την “αυτόφωρη” δίκη ενός Ελληνα ιδιοκτήτη μπαρ, μιας Ρωσίδας και τριών Ουκρανίδων που φέρονταν ότι εργάζονταν για αυτόν. Κατηγορούνταν για παράνομη είσοδο και παράνομη εργασία, ενώ, επιπλέον, ο ιδιοκτήτης και η μια αλλοδαπή για ακολασία. Οι κατηγορούμενοι συνελήφθησαν τις πρώτες πρωινές ώρες της 13/10 και, όπως δήλωσε ο δικηγόρος του Ελληνα κατηγορούμενου στην αποστολή της IHF, η υπόθεση θα έπρεπε να είχε εκδικαστεί την ίδια ημέρα: αναβλήθηκε για μια μέρα χωρίς καμία επίσημη δικαιολογία, αλλά, όπως πρόσθεσε, “όλοι ξέρουμε γιατί”, υπονοώντας ότι το δικαστήριο παρακράτησε αυτήν την υπόθεση για να εξασφαλίσει αναβολή της δίκης του “Ουράνιου Τόξου”. Ως προς την “αυτόφωρη” υπόθεση, πρέπει να σημειωθεί ότι μια αίθουσα δικαστηρίου ήταν άδεια και μπορούσε να χρησιμοποιηθεί για αυτήν τη δίκη, γεγονός που θα επέτρεπε να γίνει και η δίκη του “Ουράνιου Τόξου”.

 

Στην περίπτωση του “αυτόφωρου”, το δικαστήριο δίκασε τους κατηγορούμενους χρησιμοποιώντας μιαν από αυτές, τη Ρωσίδα που είχε εμπειρική γνώση της ελληνικής γλώσσας, ως διερμηνέα για τις υπόλοιπες τρεις αλλοδαπές. Η διαδικασία αυτή παραβιάζει τον ελληνικό Κώδικα Ποινικής Δικονομίας (ένας κατηγορούμενος δεν μπορεί να είναι παράλληλα και διερμηνέας) και όλες τις αρχές της δίκαιης δίκης, αφού οι κατηγορούμενες, στην πράξη, δεν είχαν επαρκή πρόσβαση σε διερμηνεία: κατά τη διάρκεια των 45 λεπτών της δίκης, δεν υπήρχε σχεδόν καμία μετάφραση για τις τρεις Ουκρανίδες. Και οι τέσσερις κατηγορούμενες δήλωσαν, μετά το τέλος της δίκης, ότι ακόμη και η κατάθεση που έκαναν στο αστυνομικό τμήμα πριν από τη δίκη και που υπέγραψαν -στα ελληνικά- είχε γίνει κατά τον ίδιο τρόπο: η Ρωσίδα μετέφραζε σε αυτές όσα τους διάβαζε η αστυνομία.

 

Το Φλεβάρη και το Σεπτέμβρη 1997, δυο άλλες αποστολές της IHF στην Ελλάδα είχαν θέσει το πρόβλημα στο ελληνικό Υπουργείο Δικαιοσύνης. Η απάντηση που είχαμε λάβει τότε ήταν ότι όλα τα δικαστήρια είναι επαρκώς εξοπλισμένα για την αντιμετώπιση τέτοιων ζητημάτων, και μας είχε ζητηθεί να τους αναφέρουμε συγκεκριμένες περιπτώσεις. Το Ελληνικό Παρατηρητήριο των Συμφωνιών του Ελσίνκι έστειλε στις 22 του Οκτώβρη 1997, επιστολή στον Υπουργό Δικαιοσύνης σχετικά με αυτή την υπόθεση.

 

Η αποστολή παρατήρησης της δίκης από την IHF απαρτιζόταν από το Μέτο Γιοβάνοφσκι, της Επιτροπής Ελσίνκι για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα της Δημοκρατίας της Μακεδονίας, και τους Παναγιώτη Δημητρά, Νάσο Θεοδωρίδη και Βασίλη Σακελλαρίου, του ΕλληνικούΠαρατηρητηρίου των Συμφωνιών του Ελσίνκι.